Het internet is veel groter dan je misschien denkt. De webpagina’s die gemakkelijk te vinden zijn via zoekmachines als Google omvatten slechts een klein percentage van alle pagina’s op het internet. De overige pagina’s zijn te vinden op het zogenaamde dark web. Mag je daar zomaar eens op kijken, of maak je je dan al schuldig aan een strafbaar feit? In dit artikel wordt uiteengezet wat het dark web is of het surfen daarop strafbaar is.
Het dark web
Het dark web is een onderdeel van het deep web en bestaat uit webpagina’s die niet geïndexeerd worden door zoekmachines zoals Google. Dat betekent dat de pagina’s niet met behulp van traditionele zoekmachines gevonden kunnen worden en ook niet door middel van traditionele browsers bezocht kunnen worden. De pagina’s zijn alleen te vinden met een speciale browser; de bekendste is de Tor-browser.[1] Tor staat voor The Onion Router. Tor werkt met verschillende encryptielagen, vandaar ook de verwijzing naar een ui. Door het gebruik van Tor wordt je identiteit verborgen, omdat het internetverkeer wordt omgeleid via meerdere Tor-servers in verschillende landen. Op die manier kun je niet (eenvoudig) gevonden worden. Ook is het bijna onmogelijk om er achter te komen wie de websites beheren.
Vanwege het anonieme karakter van het dark web vinden er veel illegale activiteiten plaats. Zo wordt er gehandeld in wapens, drugs, vervalste paspoorten, vervalst geld en zelfs mensen. Ook is er veel illegale (kinder)porno te vinden. Daarnaast wordt het medium ook veel gebruikt door terroristen, om te communiceren met andere terroristen en om mensen te ronselen.
De bekendste online zwarte markt, Silk Road, is al tweemaal offline gehaald door de FBI.[2] De oprichter van de eerste versie is veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. Ook een aantal grote drugshandelaren van Silk Road zitten op dit moment een gevangenisstraf uit.
Bitcoins
De diensten en middelen die te koop zijn op het dark web worden betaald door middel van bitcoins (of andere cryptocurrencies). Het betalen met bitcoins kan volledig anoniem en is daarom ook moeilijk te traceren voor opsporingsinstanties. Om die reden is het dark web ook zo geliefd bij criminelen.
Legaal of niet?
Ben je al strafbaar als je even rondsnuffelt op het dark web? En is het installeren en gebruiken van een Tor-browser illegaal? Het korte antwoord is: nee. Maar dat verdient wel enige nuance.
Er is geen wettelijke bepaling die het gebruiken van een Tor-browser of het surfen op het dark web strafbaar stelt. Het is ook niet verplicht om altijd (online) traceerbaar te zijn. Als jij gebruik wilt maken van de Tor-browser omdat je niet wilt dat iemand ziet wat jij uitspookt op het internet, is dat dus niet per definitie illegaal. Daarnaast vinden er op het dark web ook activiteiten plaats die niets te maken hebben met de illegale handel in goederen of diensten. Zo is het dark web, als onderdeel van het deep web, ook een plaats waar journalisten, mensenrechtenactivisten, dissidenten en klokkenluiders van zich kunnen laten horen.[3] Wel is het zo dat er op het dark web veel illegale (kinder)porno te vinden is. Het bekijken of downloaden van dergelijke afbeeldingen of video’s is wél strafbaar.[4] Het is dus belangrijk om te weten dat het rondkijken op een homepage volkomen legaal is, maar wanneer het niet daarbij blijft en je bepaalde webpagina’s opent waar illegale content te vinden is, je wel strafbaar bent.
Voor strafbaarheid is overigens niet vereist dat je het illegale product uiteindelijk in handen krijgt. Op 16 november 2017 heeft de rechtbank Rotterdam uitspraak gedaan in een zaak waarin een verdachte een vuurwapen probeerde te kopen via het dark web.[5] De verkoper bleek echter een undercoveragent te zijn. Volgens de verdediging werd de verdachte door de agent uitgelokt om het wapen te kopen. Zij voerden aan dat “de verdachte slechts wilde nagaan of het verkrijgen van een wapen via het internet daadwerkelijk zo makkelijk was als hij had gelezen in een spannend boek.” Het werd hem volgens zijn advocaat echter zó makkelijk gemaakt dat hij zich steeds meer ging afvragen of het echt was, waardoor hij er steeds verder in werd meegezogen. De rechtbank heeft dit verweer echter verworpen, omdat de wil en opzet van de verdachte erop gericht waren om een vuurwapen te bemachtigen. De verdachte had immers al een afspraak gemaakt met de ‘verkoper’ voor de overdracht. Op de plaats waar was afgesproken werd de verdachte aangehouden. Hij is uiteindelijk veroordeeld voor een poging tot het voorhanden krijgen van een vuurwapen.
Tor en privacy
Het gebruiken van een Tor-browser kent, naast de initiële toegang tot het dark web, nog het voordeel dat er een internetomgeving wordt gecreëerd die gericht is op vrijheid en privacy. Omdat er anoniem kan worden gecommuniceerd wordt de vrijheid van meningsuiting versterkt, aangezien niemand weet wie jij bent en je dus kunt zeggen wat je denkt. Omdat daarnaast (bijna) niemand kan achterhalen welke sites er worden bezocht heerst er een sterk gevoel van privacy.
Gebruik van VPN
Het wordt aangeraden om een VPN-verbinding te gebruiken wanneer je het dark web op wilt gaan.[6] De Tor-browser bevat namelijk enkele kwetsbaarheden in de beveiliging. Met een VPN-verbinding is je privacy en data nog beter beschermd, omdat je het internet opgaat via een ander IP-adres.
Conclusie
Het is dus niet strafbaar om te surfen op het dark web en ook niet om een Tor-browser te gebruiken. Maar je moet wel goed opletten op welke pagina je je bevindt op het dark web. Wanneer er pornografische afbeeldingen getoond worden, is het raadzaam om die pagina niet te openen. Het kijken naar illegale goederen zoals drugs en wapens is niet verboden, zo lang er geen poging gedaan wordt om deze daadwerkelijk te bemachtigen.
Dus: zo lang je niet van het pad afgaat, is er niets aan de hand!
[1] https://www.vpngids.nl/privacy/anoniem-browsen/wat-is-tor/
[2] https://www.security.nl/posting/407898/Online+zwarte+markt+Silk+Road+2+door+FBI+offline+gehaald
[3] https://www.helpnetsecurity.com/2016/04/08/dark-web-content/
[4] Art. 240b en 254a Wetboek van Strafrecht
[5] Rb. Rotterdam 16 november 2017, ECLI:NL:RBROT:2017:10825.
[6] https://www.vpngids.nl/privacy/anoniem-browsen/hoe-toegang-tot-dark-web/